Bir danışanım geçen gün şöyle sordu: “Hocam, bu zayıflama iğnelerini herkes konuşuyor. Gerçekten işe yarıyor mu, yoksa yine bir moda mı?” Bu soruya cevap vermek, sadece bilimsel verileri değil, aynı zamanda etik sınırları, beklentileri ve sağlıklı yaşamın bütüncül yapısını da masaya yatırmayı gerektiriyor. İşte bugün, son zamanların en popüler ve merak edilen konularından biri olan zayıflama iğneleri hakkında konuşacağız.

Zayıflama İğneleri Nedir?

Genel anlamda “zayıflama iğnesi” olarak bilinen tedaviler, aslında “GLP-1 reseptör agonistleri” olarak adlandırılan bir ilaç grubuna aittir. GLP-1 (Glucagon Like Peptide-1), bağırsaklardan salgılanan ve iştahın düzenlenmesinde rol oynayan bir hormondur. Bu iğneler, beyindeki açlık-tokluk merkezine etki ederek iştahı baskılar, mide boşalmasını yavaşlatır ve insülin duyarlılığını artırır. Yani bir taşla birkaç kuş vurur gibi…

En Bilinen Zayıflama İğneleri Hangileri?

Bugün piyasada en çok bilinen üç aktif madde öne çıkıyor:

• Liraglutid (Saxenda)
• Semaglutid (Ozempic, Wegovy)
• Tirzepatid (Mounjaro)

Bu ilaçların tamamı başlangıçta Tip 2 Diyabet tedavisi için geliştirilmişti. Ancak zayıflama üzerindeki güçlü etkileri fark edilince, özellikle obezite tedavisinde kullanılmak üzere farklı dozlarda piyasaya sunuldular. Günümüzde hem diyabetli hem diyabeti olmayan obez bireylerde kullanımı yaygınlaştı.

Nasıl Etki Ediyorlar?

Bu iğnelerin etki mekanizması oldukça dikkat çekici:

1. İştah Azalması: Beyindeki hipotalamus bölgesine etki ederek tokluk hissini artırıyor.
2. Mide Boşalmasının Yavaşlaması: Bu da yeme sıklığını ve porsiyon büyüklüğünü azaltıyor.
3. İnsülin Salınımı ve Glukagon Baskılanması: Kan şekeri regülasyonu iyileştiriliyor.
4. Enerji Harcaması Artışı (kısıtlı kanıt): Özellikle tirzepatidin bazı çalışmalarda metabolizma hızını da etkileyebileceği gösterildi.

Kısacası, kişi hem daha az yiyor hem de kan şekeri daha dengeli seyrediyor. Böylece kilo kaybı kaçınılmaz hale geliyor.

Etkileri Ne Kadar Sürede Görülür?

Yapılan çalışmalara göre:

• Liraglutid (Saxenda) ile 56 hafta sonunda ortalama %8-10 civarında bir kilo kaybı bildiriliyor.
• Semaglutid (Wegovy) ile bu oran %15’e kadar çıkabiliyor.
• Tirzepatid (Mounjaro) ise yeni yıldız. 72 haftalık bir çalışmada, katılımcılar başlangıç kilolarının %20’sini kaybetti.

Bu veriler, bazı obezite cerrahisi sonuçlarına neredeyse yaklaşan bir başarıyı gösteriyor. Ancak bir şartla: yaşam tarzı değişiklikleriyle birlikte uygulandığında!

Kimler Kullanabilir? Kimler İçin Riskli?

Her popüler uygulama gibi, bu tedavilerin de bir hedef kitlesi var.

Kullanabilecekler:

• Vücut Kitle İndeksi (VKİ) ≥ 30 kg/m² olanlar
• VKİ ≥ 27 kg/m² olup hipertansiyon, tip 2 diyabet gibi ek hastalıkları olanlar

Riskli Olanlar:

• Tip 1 diyabetli bireyler
• Gebeler ve emziren anneler
• Medüller tiroid kanseri hikayesi olanlar
• Pankreatit geçirmiş bireyler

Bu nedenle, bu ilaçların kesinlikle doktor reçetesiyle ve takip altında kullanılması gerekiyor.

Yan Etkileri Neler?

Her ilacın olduğu gibi bu iğnelerin de yan etkileri mevcut. En sık görülenler:

• Bulantı (özellikle ilk haftalarda)
• Kabızlık ya da ishal
• Baş dönmesi
• Hazımsızlık
• Halsizlik
• Nadir de olsa pankreatit ve safra taşı oluşumu

Kimi bireyler bu yan etkiler nedeniyle tedaviyi bırakmak zorunda kalabiliyor. Bu nedenle, başlanmadan önce çok yönlü bir değerlendirme yapılması şart.

İğnelerle Kilo Verilir Ama… Sonrası?

Danışanlarımın en çok merak ettiği ikinci soru şu oluyor: “Bu iğneyle kilo verdim, sonra ne olacak?”

İlaç kesildiğinde, eğer kişi eski beslenme alışkanlıklarına dönerse, verilen kiloların geri alınma riski çok yüksek. Çalışmalar, bu ilaçların bırakılmasından sonraki 1 yıl içinde verilen kiloların ortalama %70’inin geri alınabileceğini gösteriyor.

O yüzden buradaki altın cümle şu: “İğne bir araçtır, çözüm değildir.” Davranış değişikliği, kalıcı beslenme alışkanlıkları, düzenli egzersiz olmadan bu yolculuk sadece geçici bir mola olabilir.

Psikolojik Etkiler ve Toplumsal Baskı

Zayıflama iğneleri ne yazık ki sadece bir sağlık aracı değil, aynı zamanda estetik kaygıların da hedefi haline geldi. Sosyal medyada “tek iğneyle 10 kilo verdim” diyen influencer’lar, gerçek klinik süreci yansıtmıyor. Bu tür içerikler, özellikle genç bireylerde sağlıksız kilo verme arzusu yaratabiliyor.

Ayrıca bireylerin psikolojik dayanıklılığı da önem taşıyor. İğneyi bıraktıktan sonra tekrar kilo alan bir birey, kendisini suçlayabilir, yetersizlik hissine kapılabilir. Bu da duygusal yeme ataklarını tetikleyebilir.

Beslenme Desteği Şart!

Bu ilaçları kullanan bireylerde genellikle iştah çok azalıyor. Bu durum, yeterli protein ve mikrobesin alımını riske sokabiliyor. İşte bu noktada biz diyetisyenlere büyük iş düşüyor.

Yeterli ve dengeli bir örüntü oluşturmadan sadece “az yediği için zayıflayan” bireyler, kas kaybı ve yorgunluk gibi problemlerle karşılaşabilir. Bu nedenle:

• Yeterli protein alımı
• Vitamin ve mineral takviyeleri (gerekliyse)
• Lif içeriği yüksek besinlerle bağırsak sağlığının korunması

gibi konular mutlaka değerlendirilmelidir.

Türkiye’de Durum Ne?

Ülkemizde de Saxenda ve Ozempic’in obezite tedavisinde kullanımı giderek artıyor. Ancak fiyatlar oldukça yüksek. Örneğin Saxenda’nın 1 kutusu 2025 yılı itibariyle yaklaşık 5.000 TL civarında. Bu da tedaviye erişimi sınırlayabiliyor.

Ayrıca sahte ürünler piyasada ciddi bir tehdit oluşturuyor. Eczane dışı temin edilen “zayıflama iğneleri” sağlık açısından ciddi riskler barındırıyor. Lütfen, hiçbir zaman doktor onayı ve reçetesi olmadan bu ürünlere yönelmeyin.

Sonuç: Mucize Değil, Bilimsel Bir Destek

Zayıflama iğneleri, tıpkı bir baston gibi… Ayağa kalkmanıza yardım eder ama yürümek hâlâ size kalır. Bu ilaçlar obeziteyle mücadelede ciddi bir çığır açtı. Ancak bu süreçte bireyin motivasyonu, yaşam tarzı değişikliği ve profesyonel destekle yol alması elzemdir.

Eğer bir danışan olarak bu tedaviye başlamayı düşünüyorsanız, size önerim net: Endokrinoloji uzmanı, diyetisyen ve psikolojik danışman gibi farklı disiplinlerle birlikte ilerleyin. Unutmayın, sağlık bir maraton, sprint değil.

Ne olursa olsun, sürdürülebilir beslenme alışkanlığı her şeyden en önemlisidir. Çünkü kalıcı olan, ilaca değil, alışkanlığa bağlıdır.

Dyt. Melina Ezgi Tosun

Kaynakça:

1. Wilding JPH, et al. (2021). Once-Weekly Semaglutide in Adults with Overweight or Obesity. New England Journal of Medicine.
2. Rubino D, et al. (2021). Effect of Continued Weekly Subcutaneous Semaglutide vs Placebo on Weight Regain. JAMA.
3. FDA. (2021). Wegovy (semaglutide) injection, for subcutaneous use.
4. European Medicines Agency. (2023). Saxenda Product Information.
5. Jastreboff AM, et al. (2022). Tirzepatide Once Weekly for the Treatment of Obesity. NEJM.
6. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği. (2024). Obezite Tedavi Rehberi.
7. Kalra S, et al. (2020). Psychological Aspects of Obesity. Journal of Pak Med Assoc.

Kaynak: Bihaber.TR köşe yazarı Melina Ezgi Tosun

Haberler AS

Türkiye ve dünya gündemindeki sıcak gelişmeleri okuyucularına tarafsız ulaştırmayı hizmet kabul eden haber platformu.